لنف ادم چیست و چرا بوجود میاید؟
لنف ادم تورمی است که در اثر تجمع مایع سرشار از پروتئین (لنف) در بخشی از بدن ایجاد میشود که می‌تواند به‌صورت اولیه یا ثانویه و به دنبال درمان جراحی ایجاد شود، موجب درد، سنگینی عضو و عفونت‌های مکرر در پوست میگردد .
انواع لنف ادم
لنف ادم به دو نوع اصلی تقسیم میشود:
لنف ادم اولیه
اغلب آن را لنف ادم مادرزادی می‌نامند. لنف ادم از زمان تولد و یا پس از بلوغ قابل مشاهده است. علت لنف ادم نقص مادرزادی دستگاه لنفاوی است بدینصورت که ژن‌های معیوب در رشد دستگاه لنفاوی مداخله کرده و توانایی این دستگاه در تخلیه‌ی مایع به درستی را دچار اشکال میکند.
این نوع لنف ادم نادر است و از هر 10000 نفر تنها یک نفر به آن مبتلا میشود.
لنف ادم ثانویه
این نوع لنف ادم در اثر مواردی مانند
- جراحت، عفونت، ضربه‌ی شدید و سوختگی‌های شدید و هر عاملی که باعث زخم‌های شدید بشود.
- سرطان دستگاه لنفاوی و بدنبال آن خارج سازی غدد لنفاوی یا پرتودرمانی که این نوع لنف ادم بیشتر رایج است.
- بیماری‌های قلب و عروق- این بیماری‌ها بر روی جریان خون تاثیر می‌گذارند. افرادی که مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی هستند در خطر ابتلا به لنف ادم نیز قرار دارند
- براساس آمار خدمات بهداشت ملی تنها در انگلیس حدود یکصد هزار نفر بیماری لنف ادم ثانویه مبتلا هستند. زن‌ها بیشتر از مردان در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
عوامل زیر احتمال خطر ابتلا به تورم لنفاوی ( لنف ادم ) را افزایش می‌دهند:
- چاقی
- دیابت
- سیگار کشیدن
- عدم مراقبت صحیح بیمار از عضو درگیر
آزمایش‌ها و تشخیص‌ها
اگر با معاینه ی بالینی,علایم واضحی از لنف ادم وجود نداشته باشد آزمایش تصویربرداری برای پی بردن به علت تورم و علائم و نشانه‌های دیگر بیماری انجام میشود.
- سی‌تی اسکن
- اسکن MRI
- لنفوسینتی‌گرافی- ماده‌ی رادیواکتیو به دستگاه لنفاوی تزریق میشود این ماده در دستگاه اسکن ویژه‌ای نشان داده میشود. ماده‌ی رادیواکتیو در دستگاه لنفاوی حرکت میکند و در صورت انسداد در هر قسمت از دستگاه لنفاوی قابل تشخیص است.
- سونوگرافی داپلر- در این روش از امواج فراصوت استفاده میشود. این نوع اسکن به شناسایی گرفتگی‌ها کمک میکند.
چرا آزمایش ترکیب بدنی یا (BODY COMPOSITION) برای پیشگیری و یا تعیین شدت تورم لنفاوی اهمیت دارد؟
آزمایش اندازه‌گیری ترکیب بدنی- این آزمایش میزان مایع موجود در یک بافت را نشان میدهد. الکترود‌هایی در بخش‌های مختلف بدن بیمار قرار داده میشود. این الکترودها بار الکتریکی کوچکی را انتشار می‌دهند که این بار سپس بوسیله‌ی یک دستگاه دستی اندازه‌گیری میشود. این روش بدون احساس درد انجام میشود.
مرکز فیزیوتراپی بیمارستان اختر مجهز به دستگاه BODY COMPOSITION تانیتا برای محاسبه ی دقیق میزان حجم مایعات بدن – حجم چربی دور شکمی و عضلات است.
علائم بیماری لنف ادم چیست ؟
- تورم در سر و گردن
- احساس سفتی و سنگینی در دست یا پا
- محدودیت دامنه ی حرکتی در عضو مبتلا
- احساس سوزن سوزن شدن و درد هنگام حرکت دادن عضو مبتلا
- عود کردن عفونت‌های پوستی در عضو مبتلا
- علایم پوستی مانند خشکی و ضخیم شدن پوست و گاهی مشاهده ی تاول و زگیل روی
- خستگی مفرط بدنی
روش درمان :
- درمان CDT :
- فیزیوتراپیست اندازه‌ی عضو را در طول جلسات بدقت بررسی میکند.
- مرحله‌ی اول درمانCDT شامل تخلیه‌ی لنفاوی دستی است که حس آن بیشتر مانند یک ماساژ ملایم می‌باشد. این عمل به بهبود جریان لنف از دست و پا کمک میکند. اگرچه این کار نوعی ماساژ به حساب می‌آید اما با ماساژ سنتی که بر پایه‌ی مالش شدید و عمقی است کاملا تفاوت دارد.
- بعد از مرحله تخلیه ی لنفاوی از بانداژ فشرده‌سازی برای کاهش تورم صورت می‌گیرد.
- تمرین درمانی تخصصی : این تمرینات تحت نظر فیزیوتراپیست انجام میشود و قاعده‌ی کلی این است که به آهستگی شروع کنید و توان خود را به تدریج بالا ببرید.
این حرکات باعث تقویت عضلات شانه و دست شده, سیستم پمپاژ عضلانی را فعال میکند و سفتی و خشکی پوست راکاهش میدهد.
از حرکات چرخشی ناگهانی در ناحیه شانه که باعث حرکت مایع به قسمت انتهایی دست و یا آسیب عروق لنفاوی میشود خودداری کنید.
- لیزرتراپی کم توان : این درمان تخصصی توسط فیزیوتراپیست با هدف کاهش التهاب اندام , رفع سفتی و خشکی پوست و تحریک مسیر لنف میشود. دوز و تعداد جلسات درمانی آن بعد از معاینه تعیین میگردد.
- دستگاه کامپرشن گارمنت: این دستگاه مانند یک پمپ خارجی عمل کرده و باعث اثر مناسبی بر حرکت و تخلیه ی لنف میشود. نحوه ی اعمال این دستگاه بر اساس شدت درگیری اندام تعیین میگردد.
- مراقبت های عمومی :
- از رژیم غذایی متعادل استفاده کنید. غذای کم‌نمک به همراه سبزیجات، میوه‌جات و آب فراوان توصیه میشود. لازم به ذکر است که پروتئین مورد نیاز بدن در گروه‌های سنی متفاوت فرق میکند.
- برای زدن موهای زیربغل و اندام مبتلا، از موبر برقی استفاده کنید.
- هرگونه خراشی در روی پوست را ابتدا با آب و صابون شسته و در اسرع وقت با پزشک معالج خود تماس بگیرید.
- از گرفتن فشار خون در عضو مبتلا و یا هرگونه تزریق در آن، پرهیز نمایید.
- از تغییر حرارت ناگهانی پوست مانند استفاده از سونا خودداری کنید.
- از زینت‌آلات و یا لباس تنگ که روی پوست جا بیاندازد استفاده نکنید.
- از انگشتر و یا ساعت مچی در دست مبتلا حتی الامکان استفاده نکنید.
- عضو مبتلا را از گزش حشرات حفاظت نمایید.
- از باندهای کشی و آستین‌های کشی نامناسب استفاده نکنید.
- ورزش‌ها و فعالیت‌هایی را که تخلیه لنف عضو را تسریع می‌کنند زیر نظر متخصصین مربوطه فرا گرفته و به طور منظم انجام دهید.
- عضو را از نظر افزایش اندازه مرتباً بررسی کنید. در صورت کوچک‌ترین شکی به اختلاف حجم اندام‌ها، با پزشک خود تماس بگیرید.
- به علایم عفونت شامل قرمزی، درد، گرمی، تورم و تب توجه کنید و به محض مشاهده هر علامت مشکوک دیگر، پزشک خود را در جریان بگذارید.
- اگر قصد مسافرت با هواپیما را دارید بهتر است از آستین کشی استفاده کنید و یا با باندهای کم‌کش بانداژ کنید.
- در مواقع حساس مانند آشپزی یا باغبانی از دستکش محافظ استفاده کنید.