بیماری های عصبی و فیزیوتراپی عصبی عضلانی (Neuro Rehabilitation) چیست ؟

  یک درمان تخصصی توانبخشی عصبی  است که بر روی افراد مبتلا به اختلالات ناشی از بیماری های عصبی عضلانی مانند ام اس , آلزایمر ،پارکینسون, سکته ی مغزی (CVA) , حمله ی گذرای اسکمیک (TIA) , ALS، آسیب مغزی، فلج مغزی، , شارکوت ماری توث وغیره به کار میرود.   آیا تا به حال به اینکه مغز چگونه کار میکند,فکر کرده اید ؟ مغز شما کنترل تمام ارگان‌های دیگر شما را به صورت ناخودآگاه و کنترل حرکات شما را خوداگاه انجام می‌دهد. برای مثال : اگر تصميم بگيريد که پیاده روی کنید، برنامه ی راه رفتن در مغز شما فعال میشود, مغز با استفاده از سیستم نخاع به عضلات مورد نظر دستور حرکت مناسب میدهد در این حالت,اگر شما قدرت عضلانی کافی را نیز داشته باشید, راه میروید. در طول اولین جلسه مراجعه به متخصص مغز و اعصاب (متخصص نورولوژیست بیمارستان) ، احتمالا آنها از شما تست فیزیکی و آزمون نورولوژیک خواهند گرفت. آزمون نورولوژیک قدرت عضلانی شما، رفلکس‌ها و هماهنگی بین آنها را تست خواهد کرد. متخصصان مغز و اعصاب ممکن است روش‌های متعددی را برای تشخیص یا درمان بیماری به کارگیرند. مانند:

• الکتروانسفالوگرام (EEG)مغزی

با استفاده از قرار دادن الکترودهایی بر روی پوست سرتان، الکترو آنسفالوگرام فعالیت الکتریکی را در مغز شما اندازه گیری می‌کند تست های عکسبرداری مانند:

• توموگرافی کامپیوتری، یا سی تی اسکن
• تصویر برداری رزونانس مغناطیسی، یا اسکن MRI
• توموگرافی انتشار پوزیترون، یا اسکن PET

سایر روش‌های تشخیصی شامل آنژیوگرافی است. آنژیوگرافی بررسی انسداد رگ‌های خونی است که به مغز می‌روند. تست های دیگری نیز ممکن است برای بررسی وجود ترومبوز (لخته خون یا چربی) در عروق نواحی ساق یا ران پا گرفته شود که به آنها تست داپلر عروق گفته میشود. چه وقت باید به  مرکز فیزیوتراپی تخصصی عصبی عضلانی برای دریافت یک درمان توانبخشی مناسب  مراجعه کرد؟ پس از مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب برحسب میزان و نوع آسیب وارده به سیستم عصبی عضلانی تحت دارودرمانی و سایر اقدامات پزشکی قرار گرفته و برای درمان فیزیوتراپی تخصصی عصبی عضلانی به مرکز فیزیوتراپی فوق تخصصی بیمارستان (فیزیوکلاب دکتر میرزایی)  ارجاع داده می شوید. شایعترین اختلالات و بیماری هایی که به متخصصین فیزیوتراپی این مرکز ارجاع میشوند:

• آسیب نخاعی مانند ضربه در اثر تصادفات مانند SCI , فتق دیسک های مرکزی نخاع و بیماری های التهابی نخاع
• آسیب مغزی که ناشی از ضربه مانند حین ورزش یا تصادفات, یا مواردی نظیر سکته مغزی یا تومور است
• مالتیپل اسکلروزیس (ام اس)
• بیماری پارکینسون
• آلزایمر
• اسکلروز آمیوتروپیک جانبی
• پلی نوروپاتی مانند سندرم گیلن باره (Guillian-Barre) یا پلی نوروپاتی التهابی مزمن
• اختلالات وستیبولار مانند BPPV، تومور مغزی، و یا مشکلات دیگری که باعث سرگیجه و از دست دادن تعادل می‌شوند.
• امراض مربوط به کودکان مانند اسپینا بیفیدا یا فلج مغزی

شکایات بیماران عصبی عضلانی از بیماری خود چیست؟

• عدم توانایی حرکت دادن اندام ها مانند حرکت دست یا پاها و یا حتی چرخاندن سر
• عدم توانایی آنالیز حرکت,کندی حرکت و ناهماهنگی حرکت خصوصا در بیماران پارکینسون
• مشکلات شناختی ,درک محیط و روابط با اطرافیان ,درک جایگاه خود در محیط در بیماران آلزایمر
• دررفتگی مفاصل مخصوصا شانه و مچ پا و علایم RSDSدر سکته ی مغزی
• عدم تعادل حین راه رفتن که حتی منجر به افتادن falling میشود.
• عدم هماهنگی دست ها و چشم یا دست ها و پا
• سرگیجه ناشی از اختلال حس عمقی و یا آسیب مخچه
• ضعف پیشرونده در اندام ها بخصوص عضلات محوری بدن
• دشواری در راه رفتن یا انجام حرکات معمولی و روزمره
• تغییر توانایی شما برای انجام کارهایی که در زندگیتان از آنها لذت می‌بردید، مانند فعالیت‌های تفریحی یا پیاده روی با خانواده‌تان
• اگر قادر نباشید 6 دقیقه بدون نیاز به توقف یا استراحت راه بروید.
• اگر برای انجام فعالیت‌های روزانه خود نسبت به سابق، نیاز به کمک بیشتری دارید.

پروتکل درمانی فیزیوتراپی تخصصی بیماری های عصبی عضلانی که توسط فیزیوکلاب دکتر میرزایی ارایه میگردد چیست ؟ این درمان ها شامل پروتکل درمانی خاص برای تمام بیماران عصبی عضلانی از قبیل سکته مغزی ,آسیب های مخچه, ام اس , پارکینسون, آلزایمر, گیلن باره و غیره میگردد. الف –  برای بیماران بستری  در فاز اولیه بلافاصله بعد از کنترل بیماری وپایدار شدن علایم حیاتی بیمار که توسط فیزیوتراپیست انجام میگردد.

• آموزش به بیمار و اطرافیان وی برای نحوه ی خوابیدن امن بیمار در تخت , positioning و جابجایی ها در تخت برای کاهش احتمال آسیب به اندام ها مخصوصا دررفتگی های شانه در سکته مغزی و آسیب پوست در آسیب های نخاعی
• نحوه ی استفاده از ارتز و وسایل کمکی برای جابجایی صحیح
• تمرین های اندام ها برای حفظ دامنه ی حرکتی مفاصل مخصوصا شانه ها و لگن
• فیزیوتراپی تنفسی شامل تمرینات دم و بازدم, افزایش ظرفیت ریوی و تخلیه خلط و غیره

5- تمرینات حرکتی سر و اندام های دستها و پاها خلاف جهت  و هم جهت یکدیگر  

• آماده سازی بیمار از جهت قدرت و تعادل و طرفیت عملکردی برای نشستن و راه رفتن از روی تخت

ب- برای بیماران سرپایی  بخش فیزیوتراپی فوق تخصصی بیمارستان (فیزیوکلاب دکتر میرزایی) و نیزدر سالن ورزش (فیزیوجیم) اختصاصی آن که تمرینات تخصصی تعادل و بازگرداندن فرد به فعالیت هی روزمره (ADL) انجام میگردد که شامل دو بخش عمده است : الف : توانبخشی وستیبولار برای کاهش علائم مانند سرگیجه، حالت تهوع مانند تمرینات ایستادن با و بدون چشم باز و راه رفتن در پارالل بار بخصوص در بیماران سکته مغزی وغیره به کارگیری دستگاه های الکتریکی مانند دستگاه های ضد درد و لیزر پرتوان بسته به هدف درمانی مورد نیاز   ب : تمرینات ویژه بخش سالن ورزش اختصاصی بخش فیزیوتراپی (فیزیوجیم ) با هدف بازگشت به فعالیت های روزمره که شامل :

• تمرینات تحریک رفلکس واکنش های محافظتی و خودکار بدن برای تحریک عملکرد مخچه برای جلوگیری از افتادن بیمار
• استفاده از تجهیزات تخصصی Medbike و standing table و دوچرخه های ثابت و تردمیل در سالن ورزش (فیزیوجیم) اختصاصی بخش فیزیوتراپی
• آموزش مجدد راه رفتن صحیح و امن (Gait)

بازگرداندن توانایی راه رفتن یک قدم بزرگ در درمان افراد با اختلال gait به شمار میاید ,در این مرحله مهمترین هدف فیزیوتراپیست بازگرداندن توانایی راه رفتن به بیمار است که شامل چند بخش است:

• آموزش نحوه ی وزن گذاری صحیح روی اندام – آموزش استفاده از وسایل کمکی مثل عصا یا واکر و زانو بند
• نحوه ی صحیح حرکات لگن و دست ها برای بازگرداندن ریتم حرکتی راه رفتن
• حفط تعادل در راه رفتن
• توسعه استراتژی‌هایی که به بیمارکمک کند تا با راه رفتن روی سطوح مختلف و فعالیت‌های مختلف سازگار شوند. مانند بالا رفتن از پله – سراشیبی یا نشستن روی صندلی

آبدرمانی (hydrotherapy) صحیح چگونه است ؟ آب درمانی یک درمان فیزیکی است که در استخر آب گرم یا سرد انجام می‌شود که  توسط یک متخصص فیزیوتراپی در مرکز فیزیوتراپی ارزیابی می‌شوندو تحت نظارت ایشان ، انجام میگردد. مزیت حرکت کردن در آب می‌تواند آسان‌تر از حرکت کردن روی زمین باشد. شناور بودن در آب و همچنین گرم بودن استخر به کاهش شدت گرفتگی عضلات، اسپاسم و درد کمک زیادی میکند.  این تمرینات شامل :

• تعادلی در ایستادن و راه رفتن
• تقویت عضلات مرکزی و نیز کمر و پاها
• استفاده از دوچرخه و تردمیل در آب
• آموزش راه رفتن با اثر کمکی اب از جهت کاهش وزن بیمار , فشار کنترل شده آب به بدن
• رفع خستگی بدن و افزایش بسیار مناسب گردش خون بدن به عل آرامش بخش بودن اب

بعضی از برنامه‌های توانبخشی هیدروتراپی به صورت گروهی هستند و بعضی از آنها به صورت انفرادی انجام می‌شوند. هیدروتراپی بیشتر برای افرادی که دارای بیماری‌هایی مانند آرتروز لگن, پوکی استخوان، بیماری پارکینسون و سکته مغزی هستند، استفاده می‌شود. همچنین به عنوان یک ورزش قلبی عروقی برای بهبود عملکرد و سلامت کلی، افزایش فعالیت و قدرت مفاصل و عضلات و به عنوان یک ورزش آرام کننده، نیز استفاده می‌شود.